ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Κρόκος Κοζάνης το χρυσάφι της ελληνικής Γης
Ο κρόκος Κοζάνης ή αλλιώς σαφράν(ι), το χρυσάφι της ελληνικής γης όπως αποκαλείται, συγκαταλέγεται στα πιο προσφιλή και πολύτιμα μπαχαρικά των αρχαίων πολιτισμών, για το άρωμα, το χρώμα, τις φαρμακευτικές και αφροδισιακές του ιδιότητες, είναι φυτό από το οποίο παράγεται ένα από τα πιο ακριβά μπαχαρικά που υπάρχουν στον κόσμο. Η ονομασία του φυτού προέρχεται από την Ελληνική λέξη κρόκος. Η Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη παραγωγός σαφράν στην Ευρώπη, τρίτη στον κόσμο. Ο Ελληνικός κρόκος θεωρείται η καλύτερη ποιότητα παγκοσμίως.
Σαν φυτό έχει την ιδιαιτερότητα να μην αναπαράγεται όπως τα υπόλοιπα είδη, καθώς δεν έχει σπόρους. Η διαιώνιση του προκύπτει μέσω της διάσπασης των βολβών του. Συγκαταλέγεται στα πολυτιμότερα μπαχαρικά των αρχαίων πολιτισμών αλλά και των συγχρόνων, για το χρώμα, το άρωμα, τις φαρμακευτικές και αφροδισιακές του ιδιότητες.
Καλλιέργεια
Ο κρόκος με επιστημονική ονομασία: Crocus sativus L. (οικογένεια Iridaceae) καλλιεργείται στην Ισπανία, στο Μαρόκο, στη Σικελία, στο Ιράν και στο Κασμίρ, στην Υεμένη στην Ινδία κ.α. Ενώ στην Ελλάδα καλλιεργείται βιολογικός κυρίως στην περιοχή Κρόκος της Κοζάνης όπου είναι προϊόν προστατευμένης ονομασίας προέλευσης και είναι άριστης ποιότητας. Αυτοφυής συναντάται σε χέρσους και ακαλλιέργητους αγρούς στις Κυκλάδες και κυρίως τη Σύρο, την Τήνο, την Μύκονο, την Αστυπάλαια, τη Δήλο και στον Όλυμπο.
Φυτεύεται κάθε καλοκαίρι και το φθινόπωρο, οι κάτοικοι της περιοχής, αφαιρούν με το χέρι τα πολύτιμα στίγματα του λουλουδιού και τα αποξηραίνουν προσεκτικά για να γίνουν τα βαθυκόκκινα λεπτά νήματα. Χρειάζονται 50.000 περίπου στίγματα για να προκύψουν 100 γρ. κόκκινου κρόκου! Γι αυτό και είναι από τα ακριβότερα μπαχαρικά στον κόσμο αλλά και το καλύτερο ποιοτικά.
Το ελληνικό σαφράν εκτός από την νοστιμιά που χαρίζει στο φαγητό, περιέχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες.
Οι ιδιότητες
Θεραπευτικές ιδιότητες και χρήσεις του Σαφράν οφείλονται σε δύο βασικά συστατικά την πικροκροκίνη και την κροκίνη και ιδιαίτερα στα άγλυκα μέρη αυτών δηλ. στην σαφραναλή του πρώτου και στην κροκετίνη του δεύτερου. Αλλα συστατικά του κρόκου αποτελούν η λυκοπίνη, η ζεαξανθίνη, το καρωτίνιο α-β και γ, η βιταμίνη Β και Β2, οι υδατάνθρακες και το αιθέριο έλαιο. Η ποιότητα του κρόκου προσδιορίζεται αντικειμενικά με την διεθνώς αναγνωρισμένη διαδικασία του ISO(3632 TS), όπου μετρώνται οι συγκεντρώσεις της κροκίνης (crocin_χρώμα), της πικροκροκίνης (picrocrocin_γεύση), και της σαφρανάλης (safranal_άρωμα) που αποτελούν τα χαρακτηριστικά ποιότητάς του. Ο ελληνικός κρόκος Κοζάνης θεωρείται ο καλύτερος στον κόσμο. Με χρωστική δύναμη 256, επιβεβαιωμένη από εργαστηριακές εκθέσεις, είναι 66 βαθμούς υψηλότερα από το ελάχιστο διεθνές πρότυπο.
Οι σύγχρονες έρευνες γύρω από τα μυστικά που κρύβει ο κρόκος είναι πολύπλευρες και διαρκώς προκύπτουν νέες ανακαλύψεις. Πολλές από τις παραδοσιακά αποδεκτές ιδιότητες του κρόκου, όπως η αντισηπτική της στοματικής κοιλότητας, και η χωνευτική επικυρώθηκαν πειραματικά, προέκυψαν όμως και νέοι τομείς θεραπευτικής εφαρμογής του. Γνωρίζουμε έτσι με βεβαιότητα ότι τα στίγματα του κρόκου διαθέτουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες και προστατεύουν ενάντια στις ελεύθερες ρίζες, ενώ έχει επίσης αποδειχθεί ότι βελτιώνουν τη μνήμη.
- Έχει αντικαταθλιπτικές ιδιότητες, Το σαφράν ανακουφίζει από πολλές ψυχιατρικές παθήσεις. Οι γιατροί της περσικής παραδοσιακής ιατρικής το χρησιμοποιούν για τη θεραπεία της κατάθλιψης ενώ διάφορες μελέτες επιβεβαιώνουν την πρακτική αυτή.
- Ο κρόκος Κοζάνης στην κορυφή της λίστας των αφροδισιακών τροφών, Έχει αφροδισιακές ιδιότητες. Είναι γνωστό από την αρχαιότητα ότι συνδέεται με τον έρωτα και την γονιμότητα. Στην αρχαία Αίγυπτο, η Κλεοπάτρα χρησιμοποιούσε ένα τέταρτο του φλιτζανιού σαφράν στα θερμά λουτρά της πριν βρεθεί με άντρες. Καθώς και στην αρχαία Ελλάδα η Γαία έστρωσε το νυφικό κρεβάτι του Δία με άνθη κρόκου, ώστε να επιταχύνει την τεκνοποίηση της Ήρας. Ο Διοσκουρίδης επίσης, τον συνιστούσε για παθήσεις τη μήτρας.
- Στην επούλωση τραυμάτων, ο Μέγας Αλέξανδρος χρησιμοποιούσε κρόκο για να καταπραΰνει τις πληγές μετά την μάχη.
-Έχει αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες
-Βελτιώνει το δέρμα από ακμή
-Ανακουφίζει τους πόνους του στομάχου και των νεφρών
-Μειώνει τις γαστραλγίες, τους νευρικούς κολικούς, τους σπασμούς και τον κοκκύτη
-Διεγείρει την όρεξη
-Βοηθά στην πέψη
-Ενδυναμώνει την λειτουργία του εγκεφάλου και ενισχύει την μνήμη, σε μικρές ποσότητες καθυστερεί την εξέλιξη του γήρατος και τονώνει τον εγκέφαλο
-Μειώνει τα επίπεδα της χοληστερίνης
-Έχει αντιθρομβωτική δράση
-Δρα ευεργετικά σε ασθενείς με άνοια ή Αλτσχάιμερ
-Καταπραΰνει τις πεπτικές διαταραχές, το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο, τη ναυτία και τις ενοχλήσεις στην οδοντοφυΐα
-Επιβραδύνει την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας
-Βοηθά στην απώλεια βάρους
-Καταπολεμά το άγχος
-Καταπολέμα ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος
Πως χρησιμοποιείται ο κρόκος Κοζάνης
Ο κρόκος Κοζάνης χρησιμοποιείται σε όλο το κόσμο ως μπαχαρικό στην ζαχαροπλαστική, στην αρτοποιία καθώς και ως ρόφημα. Συνδυάζεται με όλα τα είδη τσάι καθώς με λεμονόχορτο, πορτοκάλι, κανέλα, γαρύφαλλο, θυμάρι, λεμόνι και δυόσμο φασκόμηλο.
Στην μαγειρική δίνει πικάντικη γεύση, κίτρινο χρώμα και ιδιαίτερο άρωμα. Η ποσότητα πρέπει να είναι μικρή, έτσι ώστε να μην πικρίσει το φαγητό και πρέπει να χρησιμοποιηθεί, αφού πρώτα διαλυθεί σε νερό.
Η διαδικασία έχει ως εξής: βραστέ σε ένα μπρίκι νερό και προσθέτετε 8-10 στήμονες, σβήνεται την φωτιά και ανακατεύεται μέχρι να έχει το νερό βαθύ σκούρο κόκκινο, με μυρωδιά αρκετά χαρακτηριστική έως έντονη και το προσθέτεις στο φαγητό.
Προσθέστε τον κρόκο σε ριζότο ή άλλα πιάτα με ρύζι. Ταιριάζει επίσης και σε πιάτα με θαλασσινά, σε μοσχαράκι βραστό ή σάλτσες ντομάτας.
Ηλίας Σμαράγδης
Τεχνολόγος Αντιρρύπανσης
